Say nắng (hay còn gọi là sốc nhiệt) là hình thái nghiêm trọng nhất của thương tổn do nhiệt và là một cấp cứu y khoa. Sốc nhiệt có thể gây tử vong hoặc gây tổn hại cho não và các cơ quan nội tạng khác trong thân thể. Sốc nhiệt đốn ảnh hưởng tới những người trên 50 tuổi nhưng nó cũng có thể tác động tới người trẻ khỏe.
Triệu chứng của say nắng
Triệu chứng đặc trưng của sốc nhiệt là nhiệt độ trọng điểm của cơ thể cao hơn 40,5 độ C. Thường ngất xỉu có thể là dấu hiệu đầu tiên. Các triệu chứng khác có thể gồm: đau nhói đầu; chóng mặt và choáng váng; không ra mồ hôi mặc dù thời tiết nóng; da đỏ, nóng và khô; yếu cơ hoặc chuột rút; buồn nôn và nôn; nhịp tim/mạch nhanh, tim/mạch có thể đập mạnh hoặc yếu; thở nhanh và thở nông; đổi thay hành vi như lú lấp, mất phương hướng hoặc có thể sửng sốt; co giật; hôn mê.
Sơ cứu ban sơ với người say nắng
Nếu bạn nghi ai đó bị say nắng, hãy gọi số điện thoại cấp cứu 115 tức khắc hoặc đưa bệnh nhân tới bệnh viện. Trong khi đợi y tế đến, đưa bệnh nhân tới nơi có điều hòa hoặc ít nhất là chỗ râm mát và cởi bỏ các áo quần không cần thiết.
Nếu có thể, nên đo nhiệt độ thân của bệnh nhân rồi sơ cứu để hạ nhiệt độ cơ thể xuống còn 38,3-38,8 độ C. Trường hợp không có nhiệt biểu, tiến hành sơ cứu ngay bằng các phương pháp làm mát sau:
Quạt và làm ướt da bệnh nhân bằng khăn ướt hoặc vòi nước.
Áp túi nước đá vào nách, bẹn, cổ và lưng bệnh nhân. Do các khu vực này có nhiều huyết quản gần với da nên việc làm lạnh chúng có thể làm giảm được nhiệt độ thân thể.
Nhúng bệnh nhân vào vòi hoa sen hoặc bồn tắm có nước mát hay bồn tắm nước đá.
Nếu hỗ trợ y tế tới muộn, bạn có thể gọi điện tới các phòng cấp cứu trong bệnh viện để được hướng dẫn thêm.
để ý: Một người đã phục hồi sau sốc nhiệt có thể nhạy cảm hơn với nhiệt độ cao trong các tuần sau đó. vì thế, tốt nhất, cần tránh thời tiết nóng và tập tành nặng cho tới khi bác sĩ khẳng định bạn đã an toàn để quay lại các hoạt động bình thường.
Các nguyên tố nguy cơ gây say nắng
Sốc nhiệt rất dễ ảnh hưởng tới người cao tuổi sống tại nơi không có điều hòa hoặc nhà không được thông khí tốt. Các nhóm nguy cơ cao khác bao gồm những người không uống đủ nước, có bệnh kinh niên hoặc uống quá nhiều bia rượu.
Sốc nhiệt có liên can chém với chỉ số nhiệt. Chỉ số nhiệt là một đại lượng đo lường bạn cảm thấy nóng như thế nào khi chịu ảnh hưởng từ độ ẩm tương đối kết hợp với nhiệt độ không khí. Độ ẩm không khí trên 60% làm cản trở việc bài xuất mồ hôi, do đó làm cản ngăn khả năng tự làm mát của thân.
Nếu bạn sinh sống ở khu vực thị thành, bạn có thể đặc biệt dễ bị sốc nhiệt trong đợt nóng kéo dài, đặc biệt nếu chất lượng không khí kém và không có gió. Hiện tượng “hiệu ứng đảo nhiệt” (nhựa đường và nhà kho bằng bê tông bị đốt nóng vào ban ngày và chỉ tỏa dần nhiệt vào ban đêm) làm cho nhiệt độ ban đêm cao hơn.
Các nguyên tố nguy cơ khác phối hợp với các tình trạng rối loạn liên tưởng tới nhiệt bao gồm:
Tuổi: Trẻ sơ sinh, trẻ con dưới 4 tuổi và người lớn trên 65 tuổi dễ bị thương tổn do nhiệt bởi họ thích ứng với nhiệt chậm hơn so với những người khác.
Tình trạng sức khỏe: Các bệnh lý tim, phổi hoặc thận, béo phì, thiếu cân, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh thần kinh, bệnh hồng cầu hình liềm, nghiện rượu, Làm hồng gót chân bỏng nắng và bất cứ tình trạng nào gây sốt... đều rất dễ bị tổn thương do nhiệt.
Thuốc: dùng các thuốc kháng histamin, thuốc giảm cân, thuốc lợi tiểu, thuốc an thần, các thuốc kích thích, thuốc chống động kinh, thuốc tim mạch và áp huyết và các thuốc điều trị bệnh thần kinh... làm tăng nguy cơ thương tổn do nhiệt. Ma túy cũng liên tưởng tới việc tăng nguy cơ bị sốc nhiệt.
Tuy nhiên, những người có bệnh đái tháo đường - có nguy cơ cao phải vào cấp cứu, nhập viện và tử vong do các rối loạn can hệ tới nhiệt lại thường đánh giá thấp nguy cơ của họ trong đợt nóng.
Cách phòng tránh say nắng
Khi nhiệt độ ngoài trời cao, bạn tốt nhất là ở trong môi trường điều hòa. Nếu phải đi ra ngoài, bạn có thể phòng ngừa sốc nhiệt theo các bước sau:
Mặc áo quần rộng, nhẹ và sáng màu, đội một chiếc mũ rộng vành kết hợp với dùng kem chống nắng có chỉ số chống nắng trên 30.
Uống nhiều nước để tránh mất nước, ít nhất là khoảng 8 cốc gồm nước lọc, nước trái cây hoặc nước rau... Vì các tình trạng rối loạn can hệ tới nhiệt cũng có thể là hậu quả của mất muối, nên, khuyến khích bổ sung đồ uống thể thao giàu chất điện giải trong các đợt nóng.
thực hành các biện pháp phòng ngừa bổ sung khi tập tành hoặc đi bộ ngoài trời, uống khoảng 710ml nước trước 2 giờ tập luyện và cân nhắc bổ sung 1 cốc (khoảng 240ml) nước hoặc đồ uống thể thao ngay trước khi tập. Trong khi tập, cứ mỗi 20 phút bạn nên uống 1 cốc nước, ngay cả khi không cảm thấy khát.
Thu xếp lại hoặc hủy bỏ các hoạt động ngoài trời. Nếu có thể, Thay đổi thời kì ngoài trời của bạn sang một khoảng thời kì mát mẻ hơn trong ngày hoặc vào buổi sáng sớm hay sau khi mặt trời lặn.
Các biện pháp dự phòng sốc nhiệt khác bao gồm:
Theo dõi màu sắc nước tiểu: nước đái sẫm màu hơn là một dấu hiệu mất nước. Hãy bảo đảm uống đủ nước để duy trì nước đái có màu trong.
- Đánh giá trọng lượng trước và sau mỗi hoạt động thể lực. Theo dõi trọng lượng nước bị mất có thể giúp bạn xác định cần uống bổ sung bao nhiêu nước để bù lại.
- Tránh chất lỏng có cafein hoặc cồn do cả hai chất này có thể khiến bạn mất nhiều dịch hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn hệ trọng tới nhiệt. ngoại giả, không uống thuốc muối khi không có chỉ định của thầy thuốc. Cách dễ nhất và an toàn nhất để bổ sung muối và các điện giải khác trong đợt nóng là dùng đồ uống thể thao và các loại nước trái cây.
- Đi khám bác sĩ trước khi tăng chế độ uống nước màu ngày nếu bạn có bệnh gan, thận, tim hoặc động kinh (là những bệnh lý cần hạn chế uống nước) hoặc có vấn đề về tích nước.
- Nếu nhà bạn không có quạt hoặc điều hòa, vào khoảng thời kì nóng nhất trong ngày, nên tới nơi có điều hòa không khí (như đi siêu thị, thậm chí nhà láng giềng...) hoặc những nơi râm mát... Tại nhà, cần đóng cửa rèm, bưng bít cửa hoặc hạ mành... khi nắng nóng và mở cửa sổ vào ban đêm ở hai cạnh của ngôi nhà để tạo sự thông gió.
ThS.BS. Lương Quốc Chính
0 nhận xét:
Đăng nhận xét